Dil vargau el futur

Jacinta Candinas, carschida si a Sumvitg, ei sco suletta artista el project FUTUR da lungatg mumma romontsch. Suenter la matura a Mustér ha ella fatg siu studi alla scol’aulta d’art e creaziun Lucerna e lavura sper siu art sco scolasta da dessegn a Willisau. All’entschatta da sia carriera sco artista eis ella s’interessada fetg per dessegn cun rispli e per la pictura.

Daventar mumma hagi muentau bia vid siu art. Igl interess seigi sepustaus alla funcziun digl art ella societad – sco inspiraziun e sco mied da collaboraziun denter gruppas dalla societad. Aschia ei sia lavur artistica sesviluppada pli e pli fetg en direcziun participaziun ed intermediaziun.
Cu Jacinta Candinas ha survegniu la damonda da separticipar al project FUTUR ha ella gleiti saviu ch’ella vegli luvrar cun scolaras e scolars. Affons ein nies futur, els duein saver sedar giu cun la tematica e s’exprimer. Po esser che las ideas ch’els han mess entuorn sin teila, ein per part abstrusas e buca realisablas. Mo la pusseivladad da seavischinar en moda metodica e diversa ad ina tematica ei da gronda valeta pil svilup dalla fantasia e dalla habilitad da concipir sligiaziuns, p.ex. pils problems digl avegnir. En la lavur metodica cun scolars sa l’artista profitar immens da sia experientscha sco scolasta.
Sia idea ha Jacinta sviluppau en stretg contact cun la scolasta da classa Claudia Flury. Ellas ein idas communablamein ad encurir objects vegls el clavau d’iseglias a Lumbrein. Il rimnader passiunau, Camilius Collenberg, ha saviu survir cun tschun objects ch’ein vegni transportai en scola a Vella. En ina stanza ha Jacinta menau intervestas cun diesch scolaras e scolars dalla secunda classa primara. Las intervestas ein vegnidas filmadas dalla documentarista e dunna da camera Michelle Ettlin.

La stadera
Dus affons entran ella stanza da scola sut il tetg dalla scola veglia a Vella. Jacinta ha gia presentau il pensum avon l’entira classa ed il buob e la mattatscha dad otg onns ein spannegiai. Cun Jacinta van els vi tier ils objects vegls, curclai cun teil’alva. Jacinta scuviera in object pli grond cun in tablar che semuenta dad ina vart. Da tschella vart ei in bratsch da metal cun in scadiala. Dalla vart liunga digl object ein tocs da metal cun differenta peisa plazzai. Jacinta pren bia peda da mussar e descriver igl object. Ils affons astgan tuccar ed far tests da funcziun. «Saveis tgei che quei ei?», damonda ella suenter in mument. Il plaid stadera croda buca, tenor la descripziun dil buob ha el denton lignau ualti endretg. Jacinta continuescha cun raquentar la historia digl object. Ei setracta dad ina stadera veglia dalla posta a Lumbrein.

Ils affons prendan plaz avon la camera, Jacinta damonda aunc ina gada: «Saveis descriver igl object che nus havein gest viu? Tgei funcziun haveva quel ina gada e co eisi oz. Dat ei oz aunc tals objects?» Ils diesch affons dalla 2. classa han giu da descriver tschun objects vegls. Jacinta ha schau tagliar in film da rodund 20 minutas cun lur descripziuns. Suenter ha scolasta Claudia dau l’incumbensa da malegiar els quels objects, co els savessan veser ora el futur. Quella part ei stada aunc ina gada greva pils affons. Tgei ei il futur, co san ins metter avon il mund e l’iseglia en 20 onns? Ils affons partan da lur mund. Leu datti maschinas da lavar resti. Quella dil futur sa forsa sez pender si il resti suenter haver lavau ei? Ni lavar vischala, tenor tgei nuf ch’ins smacca? Ils skis han forsa rachetas davostier, ch’ins sto buc star en colonna avon la sutgera, mobein sa ir direct ensi da sez. Ni ch’ins sa ir cun els tochen en Rumenia – quei giavisch ha Victor, ch’ei oriunds da leu.

La viseta
L’intermediatura d’art, Alexa Giger, beneventa ils scolars e las scolaras dalla scola Lumnezia en Casa d’Angel. Ella fa luvratoris adattaus per mintga scalem. Ils gronds astgan filosofar davart la persistenza da nossas activitads humanas. Ils giuvens astgan zambergiar cun lenn e malegiar sco Matias Spescha, igl renomau artist da Trun. Quels dalla 2. classa san denton buc seconcentrar sin da quei e cuoran direct si en «combret» per mirar lur maletgs e lur film. Naven dall’avertura ufficiala ils 21-12-19 fan quellas ovras numnadamein part dalla exposiziun FUTUR.

© Fotografias e text: Anne-Louise Joël, 13-12-19.